Iedereen kent Champagne. Champagne is wereldwijd dé wijn om mee te vieren. Maar zo beroemd als de mousserende wijn is, zoveel vragen zijn er vaak ook over. Champagne is er namelijk in soorten en maten. Vintage, extra brut, rosé, blanc de blancs… Als je niet precies weet wat al die termen inhouden, kan het uitkiezen van een mooie fles best lastig zijn. In dit artikel gidsen we je dan ook langs de belangrijkste soorten Champagne en leggen we uit wat er achter al die termen schuilgaat. Lees snel verder en wie weet ben jij binnenkort een echte Champagne-expert!
Champagne is er in verschillende kleuren. Van verschillende druifsamenstellingen. In beendroge en zoete uitvoeringen. Uit één enkel oogstjaar of uit verschillende oogstjaren. En van grote namen en kleine (al dan niet bekende) boeren. Hieronder leggen we het verschil uit tussen vintage en non-vintage, bespreken we de verschillende gradaties van zoetheid en gaan we in op rosé Champagne, Blanc de Blancs en Blanc de Noirs. Ook lees je meer over de termen premier en grand cru en grande marque Champagne en grower Champagne.
Op flessen wijn zie je vrijwel altijd een jaartal staan: het oogstjaar. Op de meeste Champagneflessen is daarentegen geen oogstjaar te onderscheiden. Dat zit als volgt: de meeste Champagnes zijn een blend van verschillende oogstjaren. Dit heeft ermee te maken dat producenten in de meeste gevallen een consistente huisstijl willen maken, met andere woorden een herkenbare Champagne, die altijd min of meer hetzelfde smaakt. Wanneer een wijnmaker ieder jaar alleen druiven uit één enkel oogstjaar zou gebruiken, zou de Champagne ieder jaar anders smaken. Door verschillende oogstjaren te blenden, kan de wijnmaker spelen met de verhouding tussen oudere wijnen (de zogenaamde reservewijnen, die rijpingstonen en complexiteit geven) en de wijn uit het meest recente oogstjaar (die voor fruit en frisheid zorgt) en zo de huisstijl steeds zo goed mogelijk benaderen. Champagnes die op deze manier gemaakt worden heten ook wel non-vintage. Non-Vintage Champagne moet tenminste vijftien maanden in de fles gerijpt zijn. In vergelijking met Vintage Champagne is dit niet zo lang. De meeste non-vintage Champagnes zijn dan ook relatief fris en fruitig van smaak en meestal niet bedoeld om nog verder in de fles te rijpen.
Wanneer de kwaliteit van de druiven in een bepaald oogstjaar uitzonderlijk goed is, kan een producent ervoor kiezen om een Champagne van uitsluitend dat oogstjaar te maken: een vintage Champagne, of millesimé op z’n Frans. Een vintage Champagne moet tenminste drie jaar in de fles gerijpt zijn, maar langere rijpindsperioden (soms wel vijf tot zeven jaar) zijn niet ongebruikelijk, De combinatie van topkwaliteit druiven en de lange rijpingstijd is wat vintage Champagne zo bijzonder (en meestal ook prijzig) maakt. Doordat de Champagne lange tijd met de gisten in contact blijft tijdens de flesrijping, krijgt de wijn een zogenaamd ‘autolytisch’ karakter: de typische toasty, notige aroma’s die top-Champagnes kenmerken. Anders dan de meeste non-vintage Champagnes, kun je veel vintage Champagnes prima nog enkele jaren opleggen in je wijnkelder of klimaatkast.
Champagne wordt gemaakt van beendroog tot zoet. Of de smaak van Champagne droger of zoeter uitvalt, wordt bepaald tijdens het dégorgement. Gedurende dit proces worden de gistresten van de tweede vergisting in de fles uit de fles verwijderd. Vervolgens wordt de dosage toegevoegd en gaat de kurk in de fles. De dosage is een mengsel van druivenmost en suiker en bepaalt dus het suikergehalte in de Champagne, oftewel hoe zoet de uiteindelijke wijn zal smaken. Anders dan bij stille wijn wordt er ook aan droge Champagne vrijwel altijd iets van suiker toegevoegd. Dit komt omdat Champagne een nogal hoge zuurgraad heeft.
Natuurlijk wil je als wijndrinker graag weten of je een droge of zoete Champagne koopt. Daarom is er een schaal van zoetheid voor Champagnes. Brut Nature is de meest droge stijl Champagne, Doux de meest zoete. De meeste Champagne die gemaakt wordt is Brut, een vrij droge stijl. Hou je echt van pure, zeer droge Champagne zijn Brut Nature en Extra Brut ook aan te bevelen. Ben je op zoek naar een zoetere stijl Champagne, komen de categorieën démi-sec tot en met doux in aanmerking. Behalve je persoonlijke smaak is het ook relevant of je de Champagne met een gerecht gaat combineren. Bij oliebollen komt een zoetere stijl Champagne beter tot z’n recht, bij oesters smaakt droge Champagne een stuk beter. Hieronder een kort overzichtje van de gradaties in zoetheid:
Champagne kan worden gemaakt van verschillende druiven. De drie belangrijkste zijn de witte chardonnay, en de blauwe pinot noir en meunier. Hoe de druiven gebruikt zijn, zegt iets over de stijl en de kleur van de Champagne. Er is standaard Champagne, rosé Champagne, Blanc de Blancs en Blanc de Noirs Champagne.
Standaard Champagne: de meeste Champagne is wit van kleur en een blend van alle drie de druiven, chardonnay, pinot noir en meunier. Hoe het kan dat de wijn wit van kleur wordt, terwijl er ook blauwe druivenrassen in de blend zitten? Dat zit als volgt. Zoals uitgelegd in Hoe wordt wijn gemaakt, zit de kleur in de schil en niet in het sap. Daarom worden de druiven na de oogst meteen geperst. Zo komen de schillen niet bij het sap en wordt de Champagne uiteindelijk dus wit van kleur.
Rosé Champagne: Er wordt wel eens gedacht dat rosé gemaakt wordt door rode en witte wijn bij elkaar te mengen. Voor gewone rosé gaat dat niet op, maar voor Champagne wel! Om rosé Champagne te maken, voegt een wijnmaker een klein beetje rode wijn van pinot noir of meunier toe aan de witte blend. Voilà, rosé Champagne is geboren!
Blanc de Blancs: ‘Blanc de blancs’ betekent letterlijk wit van witte en duidt op een wijn van uitsluitend witte druiven. In het geval van Champagne is dat meestal een Champagne van 100% Chardonnay. Deze stijl Champagne is vaak elegant, met citrus- en appelfruit, frisheid en mineraliteit.
Blanc de Noirs: ‘Blanc de noirs’ betekent letterlijk wit van zwarte. Hiermee wordt dus geduid op een wijnstijl die wit van kleur is, maar volledig gemaakt van blauwe druiven. In het geval van Champagne gaat het dan dus om pinot noir, meunier of een mix van de twee. Dit type Champagne is meestal ‘vineuzer’ van stijl, met meer aroma’s van rood fruit.
Wat je ook nog tegen kunt komen op een Champagnefles, zijn de namen van dorpjes in de Champagne en de termen ‘premier cru’ en grand cru’. Dit zegt iets over de herkomst van de druiven. Van de vele wijngaarden in de champagnestreek is het beste deel geclassificeerd als premier cru of als grand cru. Deze status wordt toebedeeld aan wijngaarden die over de jaren een uitzonderlijke druivenkwaliteit opleveren. Er zijn in totaal 42 premier crus en slechts 17 grand crus. Een aantal bekende grand crus zijn Ambonnay, Avize, Cramant en Oger.
Tot slot zijn de termen ‘grande marque Champagne’ en ‘grower Champagne’ nog interessant. Omdat Champagne zo wereldberoemd is en een echt luxe-artikel, spelen merken in de Champagne-productie een grotere rol dan waar ook in de wijnwereld. Hoewel geen officieel term, verstaat men onder grande marque Champagne de Champagnes van de zogenaamde grote merken, oftewel de bekende, prestigieuze Champagnehuizen met een internationale reputatie. Voorbeelden van zulke bekende champagnemerken zijn Charles Heidsieck, Moët & Chandon, Krug, Ruinart en Veuve Clicquot. Ook ‘grower Champagne’ is geen officiële term, maar hiermee worden de Champagnes bedoeld van wijnboeren die geen druiven inkopen (zoals de meeste grote huizen), maar die hun Champagne maken van eigen druiven en de gehele productie, van druif tot fles Champagne, in eigen beheer hebben. Deze producenten werken eigenlijk altijd kleinschaliger dan grote merken. In ons assortiment vallen de wijnen van Agrapart en De Sousa in de categorie grower Champagne.
Het moge duidelijk zijn, Champagne is niet alleen bijzonder luxe en feestelijk, maar ook nog eens uitermate divers. Genoeg te ontdekken dus!
Gerelateerd:
